Mikołaj Repczol (Repchol, Rypczoł), (zm. po r. 1235), kanclerz książęcy krakowski, kanonik katedralny krakowski. Pochodził z rodziny polskiej (inaczej Piekosiński), zapewne rycerskiej (skoro mógł nadawać wieś), ale raczej ubogiej, szukał bowiem chleba w stanie duchownym i w nauce, może w kręgach francuskich, zważywszy jego późniejsze żywe stosunki z francuskimi konwentami cysterskimi w Sulejowie i Wąchocku (nadanie wsi Wilczkowice). Wykształcenie otwarło mu drogę do pracy w kancelarii książęcej w Krakowie, najpierw na stanowisku pisarza («scriptor in curia ducis» w r. 1217 i zapewne kilka lat wcześniej), potem kanclerza (1218–32). Korzystał ze współpracy kancelaryjnej cystersów z klasztoru w Sulejowie («capellani ducis»). Ulepszył i udoskonalił kancelarię wprowadzając «w Małopolsce pierwsze zwyczaje kancelaryjne» (Maleczyński). Brał udział w wiecach książęcych (Wierdzielew – 1223, Rożegroch – 1224); jakieś więzy łączyły go z Mazowszem, gdyż świadkował w dokumencie Konrada mazowieckiego na rzecz bpa pruskiego Chrystiana (1222), a w sporze z bożogrobcami z Miechowa był pełnomocnikiem bpa płockiego Guntera (1227). Po śmierci Leszka Białego pozostał kanclerzem Grzymisławy (1227–9) i zapewne wpływał na nią w kierunku porozumienia się z Konradem. Panowanie Henryka Brodatego w Krakowie widział niechętnie i mógł należeć do tych, którzy ułatwili Konradowi mazowieckiemu uwięzienie go w Spytkowicach i zajęcie na krótko Krakowa (początek 1229 r. do końca t.r.). Po ponownym opanowaniu Krakowa przez Brodatego uszedł na dwór Konrada, gdzie przez lat kilka występował z tytułem kanclerza krakowskiego (1230–2), potem zaś już tylko jako kanonik krakowski (1235). Używał pięknej pieczęci z wyobrażeniem własnej osoby w stroju duchownym, z napisem w otoku «SIGILLVM. NICOLAI. KANCELLARII». Po raz ostatni M. występuje jako «Nicolaus Rep(c)hol» 5 X 1235 w dokumencie archidiakona krakowskiego Gumberta, brak natomiast danych do identyfikowania go z Mikołajem kanonikiem krakowskim z r. 1239.

Maleczyński K., Zarys dyplomatyki polskiej wieków średnich, Wr. 1951; Maleczyński K., Bielińska M., Gąsiorowski A., Dyplomatyka wieków średnich, W. 1971; Mieszkowski K., Studia nad dokumentami katedry krakowskiej XIII w., Wr.–W.–Kr.–Gd. 1974; Mitkowski J., Nieznane dokumenty Leszka Białego, „Kwart. Hist.” T. 52: 1938 s. 646, 649, 657; tenże, Początki klasztoru cystersów w Sulejowie, P. 1949 s. 115, 316; Niwiński M., Opactwo cystersów w Wąchocku, Kr. 1930 s. 10, 50; Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, Kr. 1899 s. 57; tenże, Rycerstwo, III 43–4; – Kod. katedry krak., I nr 12–15, 21, 61; Kod. mogilski, nr 3–4; Kod. Mpol., I nr 11, II nr 391–93, 404, 413; Preuss. Urk.-buch, I nr 41.

Józef Mitkowski